GŁOSKI

 

Między głoskami zachodzą trzy podstawowe różnice:

• Słuchowe – samogłoski słyszymy lepiej niż spółgłoski, są głośniejsze,
• Wymawianiowe – łatwiej wymawia się samogłoski, ponieważ następuje wtedy większe rozwarcie jamy ustnej, narządy mowy są oddalone od siebie i powietrze przepływa swobodniej,
• Funkcjonalne – samogłoski tworzą sylaby, spółgłoski nie posiadają tej zdolności.

 

 

GŁOSKI dzielimy na:

 

1.      samogłoski:

·         dźwięczne,

 

2.      spółgłoski:

·         dźwięczne,

·         bezdźwięczne.

 

O dźwięczności głosek decydują wiązadła głosowe , są to umiejscowione w krtani dwa mięśnie, które mają zdolność rozsuwania się i zsuwania. Kiedy są zsunięte, powietrze z płuc uderza w nie, wprawia je w drganie i powstają głoski dźwięczne. Gdy wiązadła są rozsunięte powietrze może przepłynąć swobodnie i nie powoduje drgań. W ten sposób powstają głoski bezdźwięczne.

Możemy to sprawdzić poprzez dotknięcie gardła na wysokości krtani. Jeśli wyczuwamy drgania wówczas wypowiadamy głoskę dźwięczną, jeżeli nie  - bezdźwięczna.

 

SPÓŁGŁOSKI

Spółgłoski  dzielimy na:

 1.     ze względu na udział podniebienia miękkiego wyróżniamy spółgłoski:

• Ustne – gdy je wymawiamy, powietrze przechodzi tylko przez usta, np.: a, e, o, i, b, c, d, k, s, t, w,
• Nosowe- gdy je wymawiamy, powietrze przechodzi przez usta i przez nos, np.: ą, ę, m, n, ń,

 2.     ze względu  na udział środkowej części języka wyróżniamy spółgłoski:

• twarde – gdy środek języka jest oddalony od podniebienia, np. k, t w wyrazie kot; w, r, g w wyrazie warga,
• miękkie- gdy środek języka dotyka podniebienia, np.: ń w wyrazie koń; ć w wyrazie ćma,
• zmiękczone – gdy środkowa część języka zbliża się do podniebienia, np.: p  w wyrazie piasek: f w wyrazie fiołek; m w wyrazie mierzyć.

 

SAMOGŁOSKI

Samogłoski dzielimy na:

1. ze względu na ruchy poziome języka wyróżniamy samogłoski:
   • przednie: i, y, e, ę,
   • środkowe: a,
   • tylne: o, ą, u,

2.    ze względu na ruchy pionowe języka wyróżniamy samogłoski:

·         wysokie: i, y,

·         średnie: e, ę, o, ą,

 

·         niskie: a.